Chúng
tôi lấy nhau, sự thể là như vậy... Con người khi lấy vợ rồi thì phải làm gì? Thì
anh lấy vợ làm gì, một khi còn chưa biết điều gì đáng phải làm? Bây giờ thì tôi
biết rõ lắm rồi! Người ta lấy vợ xong, việc đầu tiên là phải có than cho mùa
đông. Tôi bèn đi hỏi bạn bè xem làm việc đó thế nào?
-Ô
hô! - họ nói - Anh đừng hòng mua được.
-Sao
lại thế?
-Anh
không thể nào mua được chứ sao nữa!
-Nhưng
tôi có quyền cơ mà! Ôi, Ala!
Tất
cả những kẻ nào bảo tôi: "Cậu đừng hòng mua than" đều được tôi lên lớp cho một
bài ra trò về quyền công dân!
Tôi
đến nhà trưởng phố. Sau khi chờ 10 phút cho ông lão dứt cơn ho, tôi
hỏi:
-Cụ
ủng hộ phe nào ạ?
-Phe
dân chủ! - Ông cụ làu nhàu nói.
-Hay
lắm! Cháu cũng ủng hộ phe dân chủ - tôi đáp - Cháu ở phố nọ, số nhà nọ, cháu
muốn mua than. Cụ giúp chúng cháu với.
-Thế
là từ trước đến nay anh mua than ở đâu?
-Cháu
đã mua than bao giờ đâu. Đây là lần đầu tiên cháu định mua
đấy.
-Thế
đầu đuôi làm sao mà anh lại đến đây?
-Thưa
cụ, cháu vừa mới cưới vợ. Trước kia thì cháu thế nào cũng xong. Bây giờ cháu
muốn mua than để đôi chim trong tổ uyên ương chúng cháu được sưởi ấm vào mùa
đông.
Anh
mang giấy chứng nhận nơi ở cũ của anh và của vợ anh đến
đây.
Thế
là các điện khẩn, điện hoả tốc, điện kèm cước phí trả lời bay đi tứ tung, và một
tháng rưỡi sau chúng tôi nhận được giấy chứng thực. Lần này trưởng phố
bảo:
-Anh
phải viết đơn cho sở phân phối than.
Chúng
tôi nộp đơn. Họ đưa cho tờ giấy bảo là để trưởng phố điền vào. Nào ai bảo là tôi
không mua được than nào?!
Chúng
tôi cầm tờ giấy. Trưởng phố điền vào. Chúng tôi lại mang đến sở phân phối than.
Cần một chữ ký! Thế là xo...o...ong! Giờ thì cứ để họ xem tôi có mua được than
hay không? Chữ ký có đây rồi. Phải, thưa các ngài, dân ta là cứ muốn mọi thứ kề
sẵn miệng cơ! Bảo là "cho tôi một tấn than" rồi muốn người ta để than cho ngay
lập tức cơ! Như thế mà được à! Đây có phải quầy bán thức ăn đâu! Đến quầy bán
thức ăn cũng phải xếp hàng đợi đến lượt nữa là! Ở
đây lại có ngần ấy công thức, họ phải có việc gì mà làm chớ. Lại cần thêm một
chữ ký nữa...
Khi
đã lấy đủ các chữ ký, viên công chức ngồi tận bàn ngoài cũng mỉm cười
hỏi:
-Than
à?
-Vâng!
Than ạ! - tôi xác nhận.
Nụ
cười của viên chức công càng nở thêm ra:
-Ra
anh muốn mua than đấy.
Tôi
vốn ưa những người vui tính. Và tôi đáp, cố mỉm cười như viên công chức niềm nở
vui tính này:
-Vâng!
Than! Ông xem, tôi muốn mua ít than ấy mà!
Không
biết các bạn có để ý thấy hầu hết các công chức của chúng ta đều có bộ mặt nhăn
nhó không? Thế mà viên công chức này thì lại vui tính cười sằng sặc. Ông ta cười
tướng lên:
-Thế
nghĩa là than đấy!
Tôi
cũng cười to gần như ông ta:
-Than,
hẳn rồi! Than ấy mà!
Viên
công chức lại càng cười khoẻ. Ông ta cười hô hố, còn tôi thì sao, chả lẽ tôi
đứng nhìn à? Ừ
thì tôi cũng cười. Khi người bạn đang tiếp chuyện mình cười, lẽ nào anh lại nhăn
nhó. Ông ta cười, và tôi cũng cười. Cứ thả sức cho hai ta cùng
vui.
-Thế
ra, hahaha! Là than đấy! Haha! Haha!...
Một
khi người ta đã đến cơn cười thì khó lòng mà nín lại được. Tôi càng cười to
hơn:
-Than!...
Hahahaha!...
Chúng
tôi ôm bụng mà cười đến chảy cả nước mắt. Chỉ thêm tí nữa là tôi ngất đi
mất.
-Ra
là than à? Hahahaha!...
-Hahaha!...
Than, hẳn đi rồi!...
-Thế
thì không có.
-Sa...a...ao!
Không có? Thế sao ông lại cười?
-Không
có, thế nên tôi mới cười. Hahahaha!...
Bây
giờ thì đáng lẽ tôi không còn cười được nữa, mà phải khóc kia, nhưng tôi không
kìm lại được. Chúng tôi cười vô hồi kỳ trận, cười không tự chủ được nữa. Nhờ
giời là họ đặt tôi ngồi xuống ghế, cho cốc nước, bóp má mấy cái và cho ngửi nước
đái quỉ. Khi hơi hồi lại, tôi hỏi:
-Thế
là chúng tôi không mua than được à?
-Đến
ngay bán cho các khách hàng quen chúng tôi cũng đã chật vật lắm rồi, huống chi
ông là người mới. Ông thì chẳng có đâu.
-Được
rồi, nhưng lúc trời đông mưa rét thì tổ uyên ương của chúng tôi sẽ ra
sao?
-Ông
có thể mua than với một điều kiện.
-Điều
kiện gì?
-Nếu
trong nhà ông có ai bị tê thấp, ông mang giấy chứng nhận lại đây, chúng tôi sẽ
bán cho ông một phần tư tấn.
-Nhà
ta có ai bị tê thấp không? - tôi gào lên từ ngưỡng
cửa.
Bà
mẹ vợ vội đáp:
-Lạy
giời, tìm được thuốc rồi à? Đã mười năm nay mẹ đến khổ vì bệnh tê thấp. Chỉ có
giời biết được là thế nào!
Bà
mẹ vợ đã mở miệng thì còn đủ mọi chuyện... Vậy mà cũng có khi bệnh tê thấp của
bà mẹ vợ lại được việc đấy. Và chúng tôi lấy được giấy chứng
nhận.
Chà,
nếu lần này mà tôi mua được than thì không hiểu tôi sẽ làm gì với những kẻ bảo
tôi: "Cậu không mua nổi than đâu!" Hừ, những giống bi quan! Đang có người ốm thì
ai lại đi bán than cho người khoẻ cơ chứ. Cứ bị tê thấp đi, người ta sẽ bán than
cho.
Tôi
mang giấy chứng nhận đến.
-Giấy
này không hợp lệ.
Hẳn
họ nghĩ là giấy làm giả mạo.
Kể
ra thì họ cũng có lý. Bây giờ thiếu gì các kỹ sư ẩm muội, các bác học giả danh,
các thầy kiện cãi láo, các bác sĩ giả hiệu: họ làm sao mà biết được là bác sĩ
thật hay giả đã cấp giấy chứng nhận. Vì thế nên họ đòi giấy chứng nhận của nội
đồng y khoa cấp. Không lẽ cả hội đồng là giả hiệu
được!
Thủ
tục xin giấy chứng nhận của hội đồng y khoa xem ra còn rắc rối hơn việc mua than
nhiều!
Đến
đây thì đừng có tiếc công, cứ cậy cục đến cùng! Một tháng sau, tôi lấy được giấy
chứng nhận của hội đồng.
Tôi
tóm tờ giấy và bây giờ mới yên lòng.
Tôi
đem giấy cho họ.
-Rất
đáng tiếc là... không được!
-Sao?
Giấy chứng nhận đây mà!
-Giấy
chứng nhận của ông là giấy chứng nhận có bệnh tê thấp.
-Thì
chính các ông đòi giấy chứng nhận bị tê thấp mà. Giá các ông có đòi giấy chứng
nhận mắc bệnh ung thư thì chúng tôi cũng đem đến được.
-Trước
kia chúng tôi có bán than cho người bị tê thấp, nhưng nay than lại ít hơn trước
nên chúng tôi không bán cho người bị tê thấp nữa.
-Nguy
to rồi!... thế chúng tôi lấy gì mà sưởi tổ ấm uyên
ương?
-Nhà
ông có ai bị lao không?
-Không!
-Không
thì chúng tôi biết làm thế nào? Muốn mua than thì phải bị ho lao mới
được.
Hừ,
tôi ghét những giống bi quan ấy làm sao! Họ bảo: "người ta không bán than đâu.".
Họ chẳng bán cho người bị ho lao đấy là gì?
Các
bạn cứ xem, nhờ giời, chúng tôi còn khoẻ mạnh sống qua được mùa đông này, đến
sang năm tất cả nhà sẽ được mua than cho mà xem. Vì nói gì thì nói, chứ cứ sống
ở chỗ lạnh lẽo không có gì sưởi ấm thì chắc chắn là được ho lao
rồi.
Tất
nhiên là nếu đằng nào cũng phải bán than cho những người bị ho lao thì giá cứ
bán ngay cho họ trước khi mắc bệnh có phải tốt hơn không... Không, như thế không
được.
Mà
nếu bao giờ chúng tôi bị ho lao, có khi họ lại sẽ bảo: "Muốn mua than thì trước
hết anh phải chết đi đã. Chúng tôi chỉ bán than để đun nước lau rửa cho người
chết thôi."
Thế
mà có kẻ dám bảo: "người ta không bán than đấy". Đã có sự qui định, có luật lệ
đặt ra để thi hành. Nếu anh không chết đi thì họ làm sao mà bán than cho anh
được? Chuyến này tôi mua được than, tôi sẽ chở đến và vãi ra trước mũi những kẻ
nào bảo "Cậu đừng hòng mua than" cho mà xem.